Chăm Sóc Sức Khỏe Tâm Thần LGBTIQ – Ngày Sức Khỏe Tâm Thần Thế Giới 2025

Ý nghĩa Ngày Sức Khỏe Tâm Thần Thế Giới 10/10

Ngày 10 tháng 10 hàng năm là Ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới (World Mental Health Day) — một ngày quốc tế nhằm nâng cao nhận thức xã hội về sức khỏe tinh thần, lan tỏa thông điệp “không kỳ thị” đối với những người gặp khó khăn về tâm lý.

Mỗi năm, các tổ chức sức khỏe toàn cầu (như WHO) chọn một chủ đề để nhấn mạnh tầm quan trọng của chăm sóc tâm lý trong những hoàn cảnh đặc biệt (khủng hoảng, thiên tai, dịch bệnh) để đảm bảo “tiếp cận dịch vụ tâm lý cho tất cả”.

Ở Việt Nam, nhiều bệnh viện và đơn vị y tế cũng tổ chức hoạt động truyền thông, tư vấn cộng đồng, tổ chức các buổi nói chuyện để lan tỏa kiến thức về stress, trầm cảm, lo âu, và cách tìm hỗ trợ.

Khi đối mặt với áp lực cuộc sống, nhiều người có thể rơi vào trạng thái căng thẳng, mất ngủ, trầm cảm… nếu không được hỗ trợ sớm, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như tự làm hại bản thân. Chính vì vậy, việc chú trọng sức khỏe tâm thần không kém gì sức khỏe thể chất.

Tại sao chăm sóc sức khỏe tâm thần LGBT lại quan trọng?

Những thách thức đặc thù mà cộng đồng LGBT phải chịu đựng

Cộng đồng LGBT (lesbian, gay, bisexual, transgender, queer) thường phải đối mặt với những áp lực đặc biệt về tâm lý do:

1. Định kiến & kỳ thị xã hội
   Nhiều người LGBT chôn giấu bản thân để tránh bị chỉ trích, bị phân biệt, hoặc phản ứng tiêu cực từ gia đình, bạn bè, xã hội. Điều này tạo ra “stress thiểu số” (minority stress) — áp lực khi bạn là người thuộc nhóm thiểu số tuyệt đối về mặt xã hội.

2. Bạo lực, bắt nạt, lời lẽ miệt thị
   Có nhiều trường hợp bị bắt nạt tại trường học, bị xúc phạm trong gia đình hoặc nơi làm việc, hoặc bị bạo lực về mặt thể chất, từ lời nói tới hành động.

3. Mâu thuẫn nội tâm, áp lực “come out” (công khai giới tính/ xu hướng tình dục)
   Việc dấn thân ra ánh sáng về giới tính hoặc xu hướng tình dục đôi khi khiến người LGBT trải qua gánh nặng tâm lý, lo lắng về phản ứng của gia đình hoặc bạn bè.

4. Tỷ lệ trầm cảm, lo âu, tư tưởng tự tử cao hơn dân số chung
   Theo dữ liệu từ Psychology Vietnam, người LGBT có nguy cơ cao hơn mắc trầm cảm, rối loạn lo âu, và tự làm hại bản thân. Ví dụ: người LGBT có khả năng tự tử cao hơn người không LGBT. 
   Một nghiên cứu của tổ chức Equity Initiative tại Việt Nam cũng cho thấy nguy cơ ý tưởng tự tử trong cộng đồng LGBT là rất cao.

5. Thiếu mạng lưới hỗ trợ thân thiện về tâm lý
   Không phải tất cả các cơ sở y tế hoặc tư vấn tâm lý đều hiểu, chấp thuận hoặc có kỹ năng làm việc với người LGBT. Điều này khiến nhiều người LGBT ngại tìm giúp đỡ sớm.

Do vậy, việc tập trung chăm sóc sức khỏe tâm thần LGBT là cực kỳ cần thiết để giảm thiểu tác động của stress định kiến, hỗ trợ sự tự chấp nhận, giúp người LGBT sống khỏe mạnh và cân bằng hơn.

Lợi ích của chăm sóc tâm lý khi bị áp lực tâm thức

• Giảm triệu chứng trầm cảm, lo âu, rối loạn giấc ngủ

• Nâng cao sự tự chấp nhận, tự tin

• Phát triển khả năng đối phó, kỹ năng quản lý cảm xúc

• Tạo mạng lưới hỗ trợ tinh thần

• Ngăn ngừa ý tưởng tự tử và hành vi tự tổn hại

Các dịch vụ hỗ trợ sức khỏe tâm thần LGBT miễn phí / thân thiện tại Việt Nam

Dưới đây là một số dịch vụ, tổ chức, đầu mối hỗ trợ tâm lý mà cộng đồng LGBT có thể tiếp cận:

Đường dây nóng & hỗ trợ tâm lý quốc gia

• 1900 6233 (Tam Ngay – Tâm Sự Trực Tuyến): đường dây tâm lý & phòng chống tự tử, hỗ trợ 24/7, miễn phí.

• 024 3852 3788 – Đường dây hỗ trợ tâm thần (Bệnh viện Tâm thần Hà Nội), hoạt động từ 8h – 20h (Thứ Hai–Thứ Bảy)

• Đường dây hỗ trợ nhận dạng giới tính / LGBT-friendly counselors được liệt kê trong các trang về “Gender & sexual identity helpline Vietnam”

Tổ chức & dịch vụ tư vấn LGBT thân thiện

• Psychologist Vietnam (LGBT support services)
  Cung cấp tư vấn tâm lý chuyên biệt cho người LGBT: khám phá bản dạng giới, hỗ trợ khi “come out”, điều trị trầm cảm & lo âu. Hotline: 0812 15 12 20.

• Equity Initiative
  Họ đã tiến hành nghiên cứu về sức khỏe tâm thần & ý tưởng tự tử ở cộng đồng LGBT tại Việt Nam, hướng tới xây dựng dữ liệu và đề xuất can thiệp phù hợp.

• Phòng Khám Hải Đăng
  Hải Đăng là phòng khám ung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện, thân thiện cho cộng đồng LGBTIQ, bao gồm các dịch vụ tham vấm và hỗ trợ trị liệu sức khỏe tâm thần an toàn. Hotline: 2047.308.3838.

Gợi ý cách tiếp cận & chọn dịch vụ phù hợp

• Kiểm tra xem chuyên gia/tư vấn có kinh nghiệm làm việc với LGBT hay không

• Đảm bảo sự bảo mật, tôn trọng và không phán xét

• Nếu có thể, ưu tiên dịch vụ trực tuyến để dễ tiếp cận và ẩn danh

• Bắt đầu bằng các tổ chức cộng đồng LGBT, họ thường có mạng lưới người hỗ trợ để giới thiệu dịch vụ hợp lý

Bước đi thiết thực để chăm sóc sức khỏe tâm thần LGBT tại cá nhân & cộng đồng

Với bản thân

1. Tự nhận diện và chấp nhận bản thân
   Hãy nhớ rằng xu hướng tính dục hay bản dạng giới không phải là “bệnh” — kể từ năm 2022, Bộ Y tế Việt Nam xác nhận rằng đồng tính, song tính, chuyển giới không phải rối loạn tâm thần.

2. Tìm mạng lưới hỗ trợ (bạn bè, cộng đồng LGBT, tổ chức xã hội)
   Có một người bạn lắng nghe hoặc tham gia cộng đồng LGBT sẽ giúp giảm cảm giác cô lập.

3. Thực hành các kỹ năng quản lý stress, tự chăm sóc (self-care)
   Ví dụ: thiền, viết nhật ký, thể dục nhẹ nhàng, dành thời gian làm điều yêu thích.

4. Theo dõi cảm xúc & tìm giúp đỡ sớm
   Nếu thấy dấu hiệu kéo dài của trầm cảm (buồn mãn tính, mất ngủ, chán ăn, mệt mỏi, ý tưởng tiêu cực), hãy tìm chuyên gia tâm lý hoặc đường dây hỗ trợ.

5. Học cách thiết lập ranh giới, từ chối khi cần
   Đôi khi gia đình hoặc người quen đặt áp lực muốn “ép điều chỉnh” giới tính, ép hôn nhân mai mối — bạn có quyền từ chối để bảo vệ tinh thần của mình.

Vai trò cộng đồng và xã hội

• Phổ biến kiến thức, giảm kỳ thị
  Các tổ chức, báo chí, mạng xã hội nên thực hiện chiến dịch truyền thông về sức khỏe tâm thần LGBT, khuyến khích người ta hiểu và thông cảm hơn.

• Huấn luyện chuyên gia, bác sĩ, tư vấn viên về LGBT-affirmative therapy
  Cần nhiều chuyên gia có hiểu biết nhạy cảm để làm việc với người LGBT một cách hiệu quả và không gây tổn thương.

• Chính sách hỗ trợ nhà nước, tài trợ hoạt động cộng đồng
  Nhà nước có thể tăng ngân sách cho hỗ trợ tâm lý, đặt phòng khám thân thiện LGBT tại các bệnh viện công, tạo điều kiện cho tổ chức xã hội.

• Hợp tác giữa tổ chức LGBT và ngành y tế
  Ví dụ hợp tác xây dựng chương trình đào tạo y tế về chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người LGBT, tránh phân biệt.

Kêu gọi hành động – “Cùng vì sức khỏe tâm thần LGBT”

Nhân Ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới 10/10, chúng ta hãy:

• Lắng nghe và chia sẻ: nếu bạn có người LGBT quanh mình, hãy cho họ biết bạn sẵn sàng nghe và không phán xét.

• Lan tỏa thông điệp không kỳ thị: sử dụng mạng xã hội, bài viết, hoạt động cộng đồng để nhắc mọi người: “sức khỏe tâm thần đối với người LGBT cũng quan trọng.”

• Ủng hộ và tham gia các tổ chức LGBT: mỗi đóng góp nhỏ sẽ giúp họ có nguồn lực hỗ trợ tâm lý, truyền thông, giáo dục.

• Tự chăm sóc bản thân thường xuyên: nhắc nhở mình rằng “không sao nếu hôm nay bạn không ổn” – quan trọng là bạn chủ động tìm cách phục hồi.

• Chia sẻ bài viết này để giúp người khác tiếp cận thông tin và biết rằng họ không cô đơn.

Kết luận

Ngày 10/10 – Ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới là dịp để nhắc nhở mỗi chúng ta rằng tâm lý không thể bỏ qua — đặc biệt với cộng đồng LGBT, vốn chịu nhiều áp lực từ định kiến, bạo lực, nội tâm. Việc chăm sóc sức khỏe tâm thần LGBT không chỉ là quyền, mà là nhu cầu thiết yếu để mọi người được sống trọn vẹn, khỏe mạnh và tự tin.

Hy vọng bài viết này sẽ giúp lan tỏa thông điệp, cung cấp thông tin hữu ích về các dịch vụ hỗ trợ sức khỏe tâm thần LGBT miễn phí / thân thiện, và khuyến khích người LGBT — hoặc người thân của họ — tiếp cận hỗ trợ kịp thời khi cần.